Suy ngẫm về một thập kỷ đầy thay đổi, Brian Boucher khám phá xu hướng của các nhà sưu tập châu Á mua lại tác phẩm của các nghệ sĩ phương Tây hiện đại và đương đại
Người chủ trì đấu giá Helena Newman với Dame mit Fächer (Quý cô và chiếc quạt), 1918 của Gustav Klimt.
Ảnh: Sotheby’s.
Mỗi lần người chủ trì đấu giá Ian McGinlay nghĩ rằng ông đã tiến đến giá cuối cho bức tranh vô đề năm 1947 của Joan Miró tại Phiên đấu buổi tối hiện đại kỷ niệm 50 năm của Sotheby’s Hong Kong vào tháng 4 năm nay, ông đã lầm. Sự im lặng căng thẳng tràn ngập căn phòng với trận chiến kéo dài 20 phút. Các chuyên gia Sotheby’s, bao gồm Alex Branczik, chủ tịch nghệ thuật hiện đại và đương đại khu vực châu Á, và Jen Hua, phó chủ tịch khu vực châu Á, đang đấu giá qua điện thoại. Mức giá cuối là 41,5 triệu đô la Hong Kong (50,6 triệu đô la Hồng Kông/5,3 triệu đô la Mỹ có phí) so với ước tính thấp 32 triệu đô la Hồng Kông. Đây là một kỷ lục mới của Miró trong khu vực; Khi chiếc búa hạ xuống, phòng đấu giá vang lên tiếng vỗ tay.
Các nhà sưu tập châu Á đang trở nên nổi bật hơn bao giờ hết trong bối cảnh nghệ thuật toàn cầu. Branczik nói rằng cơ sở khách hàng của Sotheby’s đang mở rộng nhanh chóng trong khu vực, với số lượng người tham gia đấu giá kỷ lục và số nhà sưu tập dưới 40 tuổi tham gia vào năm 2022 nhiều gấp ba lần so với năm 2021. Ông cũng cho biết người mua từ châu Á chi tiêu nhiều hơn trung bình 20% so với người mua từ các khu vực khác và giá đấu cao hơn 40%.
Picasso, Chân dung Dora Maar, 1939.
Ảnh: © Succession Picasso/Dacs, London 2023
Họ cũng mở rộng sở thích sưu tập của mình, từ việc tập trung chủ yếu vào nghệ thuật và đồ cổ của khu vực châu Á đến việc theo đuổi những kiệt tác của các nghệ sĩ phương Tây như Pablo Picasso, Gerhard Richter và Louise Bourgeois. Như được đề cập trong Báo cáo chuyên sâu Sotheby’s, Thị trường nghệ thuật vượt quá 1 triệu USD, 2018–2022, các nhà sưu tập châu Á hiện chiếm gần 20% tổng số người tham gia đấu giá cho nghệ thuật hiện đại và đương đại với ước tính hơn 1 triệu USD.
Tất nhiên, đã luôn có những nhà sưu tập châu Á mua ở mức giá cao nhất. Vào cuối những năm 1980, những người mua nổi tiếng từ Nhật Bản đã có được một số tác phẩm lớn của Monet và Van Gogh, bao gồm cả bức tranh Chân dung bác sĩ Gachet của Van Gogh, năm 1890, trong thời kỳ thị trường chứng khoán bùng nổ với giá phá kỷ lục 82,5 triệu USD. Nhưng mức độ thay đổi diễn ra gần đây, nhanh chóng và kịch tính, Branczik, người chuyển đến Hong Kong từ London vào năm 2021, cho biết.
Các nhà sưu tập đã từng rất ít và xa. Branczik nói: “Khi tôi bắt đầu làm việc tại Sotheby’s năm 2004, toàn bộ việc kinh doanh của chúng tôi ở đó về cơ bản đều xoay quanh một người, chủ tịch lúc bấy giờ của Sotheby’s Châu Á [người London]. Tất cả các văn phòng ở Châu Á của chúng tôi đều có một số điện thoại ở London này. Ngày nay, sự hiện diện của Sotheby’s tạo thành một mạng lưới kết nối và mạng lưới các chuyên gia khổng lồ. Đó là một bức tranh hoàn toàn khác.”
Tác phẩm của Anna Weyant, nguồn: Anna Weyant, Gagosian
Các nhà sưu tập châu Á đến từ nhiều quốc gia, bao gồm Hàn Quốc, Nhật Bản, Đài Loan và Indonesia. Nhưng sự đi lên gần đây của khu vực chắc chắn có liên quan đến sự phát triển của Trung Quốc đại lục và Hong Kong với tư cách là những trung tâm thị trường nghệ thuật hàng đầu, được thúc đẩy bởi số lượng tỷ phú và triệu phú ngày càng tăng nhanh.
Ban đầu, các nghệ sĩ đương đại Trung Quốc được hưởng lợi từ sự phát triển kinh tế và văn hóa của Trung Quốc đại lục. Vào đầu những năm 2000, các nhà sưu tập phương Tây phát cuồng vì tác phẩm của các nghệ sĩ như Zhang Xiaogang, Yue Minjun và Liu Ye. Branczik là người đầu tiên đưa tác phẩm nghệ thuật đương đại Trung Quốc tới cuộc bán đấu giá tác phẩm nghệ thuật đương đại lớn của Sotheby’s London vào năm 2006. “Tầm nhìn là bán tác phẩm nghệ thuật Trung Quốc cho người phương Tây, đồng thời đưa những nghệ sĩ này vào các cuộc đấu giá ở London, để thu hút các nhà sưu tập Trung Quốc đến với các nghệ sĩ phương Tây,” Branczik cho biết.
Tầm nhìn đó đã được đền đáp khi các nhà đấu giá, hội chợ nghệ thuật và phòng trưng bày hàng đầu cho biết nhiều nhà sưu tập giàu có đã tham gia cùng các đối tác châu Âu và Mỹ trong niềm đam mê nghệ thuật hiện đại và đương đại phương Tây. Vào tháng 4 năm 2022, bức chân dung Dora Maar của Picasso năm 1939 được bán cho một nhà sưu tập Nhật Bản với giá 169,4 triệu đô la Hong Kong (21,6 triệu USD) tại Sotheby’s Hong Kong. Trong cùng một cuộc đấu giá, tác phẩm Spider IV [Nhện IV] của Louise Bourgeois (hình thành ý tưởng năm 1996, đúc năm 1997) đã thu về 129,2 triệu đô la Hong Kong (16,5 triệu USD), trở thành tác phẩm điêu khắc đắt nhất từng được bán ở châu Á.
Vào tháng 10 năm ngoái, các nghệ sĩ đương đại cũng thành công nhờ những người đấu giá thuộc thế hệ Millennial. Bức Abstraktes Bild [Hình ảnh Trừu tượng] của Gerhard Richter, 1990, được bán với giá hơn 200,4 triệu đô la Hong Kong (25,5 triệu USD), mức giá cao thứ hai đối với nghệ sĩ tại một cuộc đấu giá ở châu Á. Các nghệ sĩ trẻ hơn như Cecily Brown, Louise Bonnet, Loie Hollowell và Anna Weyant cũng bán rất chạy ở Hong Kong.
Abstraktes Bild, 1990 của Gerhard Richter, đạt 200.443.000 HKD
trong phiên đấu Nghệ thuật đương đại buổi tối ngày 7 tháng 10, 2022
tại Sotheby’s Hong Kong.
Năm nay, khi Sotheby’s kỷ niệm 50 năm cuộc đấu giá đầu tiên tại Hong Kong, họ đã công bố kế hoạch cho các không gian mới ở thành phố, cũng như Seoul và Thượng Hải với lịch những cuộc đấu giá đặc biệt được nâng cao. Khi kỷ niệm 40 năm thành lập cách đây một thập kỷ, không có nghệ sĩ phương Tây nào xuất hiện trong đợt bán tương ứng. Lần này, một số tác phẩm của các họa sĩ phương Tây hiện đại được giới thiệu, bao gồm tranh của Picasso, Miró và Marc Chagall. Bức Femme dans un fauteuil của Picasso, 1948, được bán với giá 93,1 triệu đô la Hong Kong (11,9 triệu USD), trong khi Fiancée avec bouquet, 1977 của Chagall đạt 27,1 triệu đô la Hong Kong (3,5 triệu USD). Trong đợt bán nghệ thuật đương đại, Standing in Red, 2019 của Loie Hollowell, đạt 17,9 triệu đô la Hong Kong (2,3 triệu USD), gấp hơn ba lần so với giá ước tính thấp.
Hai tháng sau, sự chú ý chuyển sang London, Phiên đấu giá buổi tối hiện đại và đương đại với ngôi sao là bức chân dung cuối cùng của Gustav Klimt, Dame mit Fächer (Quý cô và chiếc quạt), 1918, được vẽ ngay trước cái chết của họa sĩ trong đại dịch cúm toàn cầu năm đó. Bốn người đã đấu giá trong 10 phút để giành được bức tranh, cuối cùng bức tranh được bán với giá 85,3 triệu bảng Anh (108,4 triệu USD) – một kỷ lục đối với họa sĩ và một tác phẩm được bán ở châu Âu. Sau đó, người ta biết rằng người đấu giá thành công là một nhà sưu tập Hong Kong.
Dame mit Fächer (Quý cô và chiếc quạt) của Gustav Klimt,
người thắng đấu giá là một nhà sưu tập Hong Kong
Các chuyên gia cho biết, nhiều nhà sưu tập đang xây dựng [bộ sưu tập] dựa trên kho tàng nghệ thuật châu Á lịch sử, hiện đại và đương đại. Felix Kwok, trưởng bộ phận nghệ thuật hiện đại châu Á, cho biết: “Trong vài thập kỷ qua, các nhà sưu tập châu Á đã xây dựng được những bộ sưu tập lớn. Bây giờ họ rất vui vẻ khi đẩy bộ sưu tập của mình đến phạm vi rộng hơn.” Theo công ty nghiên cứu Wealth X, tổng tài sản của khu vực châu Á – Thái Bình Dương đã tăng gấp 4 lần kể từ năm 2000, trong khi khu vực này hiện chiếm 26% số tỷ phú trên thế giới – gần bằng châu Âu, theo công ty nghiên cứu Wealth X – nghĩa là họ có thể sưu tập ở mức cao nhất.
Các nhà sưu tập cũng đã mở đầu một làn sóng các bảo tàng tư nhân để trưng bày những tác phẩm mua lại của họ, điều này đang thúc đẩy thị hiếu của những vị khách đến xem và nhà sưu tập trẻ tuổi. Bảo tàng Long, có chi nhánh tại Thượng Hải và Trùng Khánh, được thành lập vào năm 2012 bởi Wang Wei và Liu Yiqian. Cùng với việc trưng bày nhiều nghệ sĩ châu Á, gần đây bảo tàng còn tổ chức các triển lãm dành cho các nghệ sĩ Mỹ đương đại bao gồm Joel Mesler và Hollowell.
Bảo tàng Yuz của nhà sưu tập người Indonesia gốc Hoa quá cố Budi Tek ở Thượng Hải trưng bày các nghệ sĩ nổi tiếng của Trung Quốc cùng với những nghệ sĩ nổi tiếng của phương Tây như Anselm Kiefer và Alberto Giacometti. Viên ngọc quý của Hong Kong, bảo tàng M+, khai trương vào năm 2021 sau 14 năm phát triển, cũng là sự kết hợp giữa nghệ thuật Trung Hoa và châu Á với tác phẩm của các nghệ sĩ từ khắp nơi trên thế giới.
Anselm Kierfer, Danaë, 2014, nguồn: Gagosian
Jen Hua cho biết, dù là cây nhà lá vườn hay nhập khẩu từ phương Tây, hội chợ nghệ thuật vẫn là một yếu tố quan trọng trong ma trận. Điều đó đã thay đổi vào năm 2013 với sự thành lập của Art021 Thượng Hải và khai mạc Art Basel Hong Kong (trước đây là hội chợ khu vực, Art HK), tiếp theo là hội chợ Thiết kế & Nghệ thuật West Bund ở Thượng Hải vào năm 2014. Hua đã phát biểu tại Art Basel ở Basel, nơi cô đi cùng một nhóm các nhà sưu tập đến từ các quốc gia bao gồm Philippines, Nhật Bản và Việt Nam, những người mà theo cô, “muốn theo bước chân Trung Quốc.”
Các hội chợ mới cũng đang xuất hiện khắp khu vực. Frieze Seoul tổ chức phiên thứ hai vào mùa thu này và Tokyo Gendai, ở Yokohama, Nhật Bản, đã tổ chức hội chợ khai mạc vào tháng 7. Họ tham gia cùng hai thành viên mới, Art SG ở Singapore (lần thứ hai, 19–21 tháng 1 năm 2024) và Taipei Dangdai ở Đài Loan, bắt đầu vào năm 2019 (lần tiếp theo, tháng 5 năm 2024).
Jeffrey Rosen – người đồng sáng lập phòng trưng bày Misako & Rosen ở Tokyo, nơi có danh sách bao gồm nhiều nghệ sĩ quốc tế – đã nhận thấy những tác động tích cực của sự tăng trưởng này tại hai hội chợ nghệ thuật đầu tiên ở châu Á, Frieze Seoul vào năm 2022 và Art Basel Hong Kong năm nay. Ông nói: “Bất kỳ nhà sưu tập nào đến thăm Hong Kong đều quen thuộc một cách đáng ngạc nhiên với chương trình của chúng tôi. Đó là dấu hiệu rõ ràng cho thấy đã có sự thay đổi.” Và mặc dù người mua ở Seoul chủ yếu là người nước ngoài, ông vẫn ghi nhận “sự quan tâm thực sự” của người Hàn Quốc trong việc tìm hiểu các nghệ sĩ xa lạ.
Kwok nói: “Tôi cảm thấy rất phấn khích khi thị trường nghệ thuật đang sôi động không chỉ ở Hong Kong mà còn ở Singapore, Seoul, Đài Bắc, Tokyo, Thượng Hải và Bắc Kinh. Nó giống như ở Châu Âu, nơi có Milan, Geneva, Düsseldorf và Berlin, ngoài ra còn có London và Paris. Khi tôi nhìn thấy những hội chợ mới ở Singapore, tôi thực sự vui mừng. Trong khi đó, Tokyo cuối cùng cũng cởi mở hơn với phần còn lại của thế giới.”
Ông nói, Sotheby’s sẽ phát triển cùng với bối cảnh đó. “Thị trường nghệ thuật châu Á nói chung đang trở nên trưởng thành hơn. Tôi hoàn toàn lạc quan về tương lai: khi nhìn lại vào năm 2030, chúng ta sẽ thấy một khung cảnh hoàn toàn khác.”
Bài viết của Brian Boucher
Nguồn: Sotheby’s
Lược dịch bởi Viet Art View
