Trần Duy (1920-2014). Hoa baby. 2001. Pastel trên giấy bìa. 75×55 cm
Theo lời kể của một người cháu rất thân thiết với họa sĩ, bức tranh tĩnh vật pastel vẽ lọ hoa baby này được họa sĩ Trần Duy sáng tác chỉ trong một đêm duy nhất.
Hôm ấy vào một ngày tháng 2 năm 2001; ngày đầu xuân đẹp; ngày sinh nhật người bạn thân mến. Người bạn đã có thời gian gần 10 năm bên cạnh bầu bạn, chuyện trò chăm sóc họa sĩ Trần Duy về đời sống tinh thần.
Ngày sinh nhật của mình, nhưng người bạn dễ thương ấy lại mua một bó hoa baby trắng, thêm một bông hồng đỏ thắm mang đến nhà họa sĩ Trần Duy. Bó hoa baby trắng được cắm vào trong lọ thủy tinh trong vắt. Lọ hoa nhìn rất đẹp nhưng có vẻ lúc ấy ông cũng chưa chú tâm nhiều…
Sau bữa tối sinh nhật đầm ấm, vui vẻ, nhiều cảm xúc, ai nấy đều đi về nhà mình nghỉ ngơi…
Chân dung họa sĩ Trần Duy (1920-2014)
Đêm xuống, ông bất chợt tỉnh giấc giữa khuya vắng, cảm thấy trong người hơi bâng khuâng, chắc do ảnh hưởng chút rượu vang được uống trong bữa tối. Nhìn đồng hồ đã quá nửa đêm. Đèn trong phòng vẫn sáng, chiếu ánh sáng ấm áp, dịu dàng xuống bình hoa baby trắng trên bàn. Ôi chao, đẹp quá, đẹp vô cùng. Cảm xúc dâng trào. Ông bật dậy, hối hả tìm đồ để vẽ, để ghi lại khoảnh khắc tuyệt đẹp này. Tấm bìa cứng to, đẹp đã được tìm thấy rất nhanh. Ông mang hộp pastel lúc nào cũng có sẵn, rồi mải miết đưa tay theo dòng cảm xúc.
Bức tranh tĩnh vật hoa với hòa sắc xanh lam ánh tím rất sẫm – màu của đêm, nổi bật những chấm bi nhỏ li ti trắng muốt của bông baby với nét nhanh mạnh các cành đan xen mảnh mai… Tranh đã xong, chỉ trong một đêm!
Ngay sớm mai thức dậy, khi người bạn thân mến ấy đến nhà, ông đã tặng ngay bức tranh cho bạn – một món quà sinh nhật được khởi tạo từ cảm xúc.
Họa sĩ Trần Duy sáng tác trên tất cả các chất liệu nhưng lụa là chất liệu ông vẽ nhiều nhất, để lại dấu ấn nhất trong lòng người yêu nghệ thuật. Tranh lụa của ông vừa hiện thực, vừa lãng mạn, vừa mộng mơ, lại vừa dịu nhẹ.
Ông vẽ không nhanh. Tranh lụa của ông đa phần đều được thực hiện từ bản nét rõ ràng, chi tiết. Các hình thể, mảng nét trong tranh được “dệt tỉ mỉ” từ vô vàn nét bút lông nhỏ li ti. Chính vì vậy, ông phải dùng nhiều thời gian để “dệt nét, chồng nét” theo chủ ý. Bút pháp đi nét này đã tạo nên một ngôn ngữ tạo hình riêng biệt đậm chất Trần Duy; thoáng nhìn đã nhận ra.
Ông vẽ nhiều nhưng không vẽ nhanh. Vì thế, trong cuộc đời sáng tác của mình phần lớn thời gian ông dành để vẽ, để đọc sách; phần ít thời gian còn lại để đi chơi đây đó, chuyện trò với bạn bè, con cháu… và để chuyển nhà.
Từ năm 2002 đến năm 2014 (năm ông mất), ông đã “sống một mình” trong sáu ngôi nhà khác nhau. Tức là cứ trung bình hai năm ông chuyển nhà một lần. (Theo Quang Việt). Đây là kỷ lục vui, ít họa sĩ Việt nào có được…
Hoạ sĩ Trần Duy tại căn nhà trên phố Đội Cấn cùng với các bạn trẻ
Chính vì vẽ không nhanh nên bức tranh “Hoa baby” được ông sáng tác trong một đêm; gọi là một đêm, nhưng chắc chỉ trong khoảng vài tiếng… trở thành một trong những bức tranh có thời gian sáng tác ít nhất của Trần Duy.
Như triết học đã chỉ ra rằng: chỉ có những dâng trào của cảm xúc hay những đau khổ quá độ mới khiến con người ta vượt ngưỡng của bản thân mình.
Trong “Hoa baby” thay vì dệt nét tỉ mỉ, hình khối theo các bản nét đã trau chuốt thì ông đi nét mạnh bạo, phóng khoáng, hối hả như trong tâm thế cảm xúc dâng trào. Ông sợ tuột mất khoảnh khắc mình đang bắt được cái mong manh, tinh khiết, thanh nhã của hoa. Ông sợ trôi mất những cảm giác cảm thụ về cái đẹp đang dâng trào trong mình. Vì thế, bức tranh bình hoa baby trong đêm sinh nhật đã khắc họa những cảm xúc lãng mạn nồng say tuyệt vời của một đời Trần Duy đã vẽ rất nhiều tranh hoa.
Trần Duy (1920-2014). Hoa baby. 2001. Pastel trên giấy bìa. 75×55 cm
Những bức tranh hoa nổi tiếng của ông như “Hoa thì là”; “Hoa mùi”; “Hoa phượng”; “Hoa lan”; “Hoa cau”; “Hoa bằng lăng”; “Hoa bèo” đều vẽ hoa trong thiên nhiên. Có thể ông cũng vẽ tranh tĩnh vật hoa, nhưng chưa thấy ông in sách những bức tranh được sắp đặt sẵn trong không gian. Dù đã tiếp cận với khá nhiều tranh hoa của họa sĩ Trần Duy nhưng đây là lần đầu tiên Viet Art View gặp một bức tranh có câu chuyện đặc biệt như thế này.
Với “Hoa baby”, họa sĩ Trần Duy đã đắm mình trong lãng mạn và nồng say cùng những nhành baby trắng trong một đêm khuya thanh vắng, tĩnh mịnh, dưới ánh đèn vàng ấm áp…Đó là những khoảnh khắc tuyệt đối đẹp, không thể nào quên với một đời người nghệ sĩ.
***
TIỂU SỬ HỌA SĨ TRẦN DUY (1920-2014)
- (Tên gọi từ 1946, tên thật là Trần Quang Tăng, 1920-2014)
- Sinh ngày 20 tháng 6 năm 1920 ở Huế, trong một gia đình quan lại.
- Học hết tú tài toàn phần Trường Khải Định (ban triết học), nay là Trường Quốc học Huế.
- Tốt nghiệp Cao đẳng Mỹ thuật Đông Dương khóa 17 (1943-1945, do Cách mạng tháng Tám nên trường ngừng hoạt động)
- 1941-1944: Tham gia hoạt động Việt Minh trong tổng hội sinh viên.
- 1945: Tham gia hoạt động Việt Minh.
- 1946-1947: Phụ trách trinh sát và tuyên truyền ở khu chợ Đồng Xuân – Hà Nội – Là đảng viên Đảng dân chủ – Tham gia Đội quyết tử quân đánh trường bay Gia Lâm.
- Trong kháng chiến chống Pháp, công tác tại Ban địch vận Khu 10, làm báo Vệ quốc quân (Khu 10), báo Vui sống (Cục Quân Y) và trợ lý công tác địch vận chiến dịch Đường 4.
- Từ 1954 làm việc tại Công ty Mỹ thuật Hà Nội và tham gia tổ sáng tác trực thuộc Hội Mỹ thuật Việt Nam. Hội viên sáng lập Hội Mỹ thuật Việt Nam.
- 1960-1963: Công tác tại Công ty Mỹ thuật Hà Nội.
- Ngoài hội họa còn viết văn và hoạt động nghiên cứu mỹ thuật (từng là thư ký tòa soạn báo Nhân văn).
Bài viết bởi Viet Art View
Bản quyền thuộc về Viet Art View
